Κ.ΠΑΡΘΕΝΗΣ

Η παρούσα έκδοση συνιστά την πρώτη συνολική και εκτεταμένη παρουσίαση της καλλιτεχνικής προσφοράς του Κωστή [Κωνσταντίνου] Παρθένη, η οποία παραμένει μέχρι σήμερα αποσπασματικά μόνο γνωστή, τόσο στο ευρύτερο φιλότεχνο κοινό, στο οποίο πρώτιστα απευθύνεται αυτός ο τόμος, όσο και στη μικρή επιστημονική κοινότητα των ιστορικών της τέχνης στην Ελλάδα. Ο ζωγράφος με την πολυκύμαντη όσο και θρυλική ζωή, και με την ακόμα περισσότερο πολυσύνθετη καλλιτεχνική δημιουργία, που στην εποχή του αναδείχθηκε σε ηγετική και παραδειγματική μορφή, υπήρξε από τους σημαντικότερους δημιουργούς της ελληνικής τέχνης, με αναμφίβολα καθοριστική παρουσία για το σύνολο της ανέλιξης των εικαστικών τεχνών στον τόπο μας. Η εκθεσιακή δράση του Παρθένη ταυτίζεται με τη δεξίωση των νεωτερικών καλλιτεχνικών αναζητήσεων του τέλους του 19ου και των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα στην Ελλάδα. Μέσα από τα υψηλής ποιότητας έργα του, παρουσιάστηκαν σχετικά έγκαιρα στον ελληνικό χώρο οι τάσεις του συμβολισμού και της βιεννέζικης Secession, του ιμπρεσιονισμού και του ντιβιζιονισμού, του φωβισμού, στη συνέχεια του κυβισμού, και οριακά, θα έλεγα, της αφαίρεσης, καθώς, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1930, ο Παρθένης παρακολουθούσε με εγρήγορση και αφομοιωτική ικανότητα τις μορφολογικές αναζητήσεις των Ευρωπαίων καλλιτεχνών. Νομίζω όμως πως ευρύτερα, με το έργο του, δεν προσλήφθηκαν απλά οι νεωτερικές τάσεις στην Ελλάδα, αλλά, κάτι ουσιαστικότερο: νομιμοποιήθηκαν εδώ τα θεμελιώδη αισθητικά αίτημα του νεωτερισμού -το αίτημα της μορφικής αυτάρκειας του έργου τέχνης και της συνεχούς ανανέωσης της εικαστικής του γλώσσας. Η μεταφυσικής ροπής ιδιοσυγκρασία του και η αυθεντική μύησή του στις θεοσοφικές αναζητήσεις του τέλους του 20ού αιώνα του επέτρεψαν να αντιληφθεί έγκαιρα το κοινό μυστικιστικό ιδεολογικό υπόβαθρο των πρωτοποριακών αναζητήσεων και, ως εκ τούτου, ήταν σε θέση να αφομοιώσει δημιουργικά τις τεχνοτροπικές μετεξελίξεις, όχι ως ανερμάτιστες υφολογικές τάσεις του συρμού, ως κοινός θυρσοφόρος που επι