ΒΥΖΑΝΤΙΝΑΙ ΜΕΛΕΤΑΙ

Ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος τεκμηριώνει εδώ ιστορικά την τρίσημη ενότητα της ιστορίας του ελληνισμού (αρχαιότητα - Μεσαίωνας - Νέος Ελληνισμός), την οποία είχε εισηγηθεί με τα "Άσματα δημοτικά της Ελλάδος" το 1852 (βλ. αρ. 204 της Βιβλιοθήκης Ιστορικών Μελετών). Οι 18 Βυζαντιναί μελέται αυτού του βιβλίου αφορούν στο μεσαιωνικό, το παραμελημένο ώς τότε τμήμα της ελληνικής ιστορίας, και αναφέρονται στην έννοια "βυζαντινός", στον Ηράκλειο, στην πολιορκία της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες, τον Λέοντα Γ΄ τον Ίσαυρο, τον Κωνσταντίνο Ε΄ και την Εικονομαχία, στην ανάμειξη της παπικής Εκκλησίας στην διαμάχη των Εικόνων και το Α΄ Σχίσμα του Φωτίου (879), στη στέψη του Καρλομάγνου και στο συνοικέσιό του με την Ειρήνη την Αθηναία, στην εισβολή των Λομβαρδών στη νότιο Ιταλία, καθώς και στο γλωσσικό ζήτημα επί Βυζαντίου (τον "αττικισμό"). Η αφήγηση του Ζαμπέλιου είναι ζωντανή και εμπεριστατωμένη με εκτενείς (413) σημειώσεις. Η τρίτη ανατύπωση (του 2001) διαθέτει ευρετήριο ονομάτων και τόπων.