Η ΕΙΚΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΟΥΑΝΚΑΡΕ

Στις 22 Αυγούστου 2006, τέσσερις χιλιάδες μαθηματικοί συνέρρευσαν στη Μαδρίτη για να παρακολουθήσουν το 25ο Διεθνές Συνέδριο Μαθηματικών, και να παρευρεθούν στην απονομή του Μεταλλίου Φιλντς (το "Νόμπελ" των μαθηματικών). Το βραβείο θα απένειμε ο Βασιλιάς Χουάν Κάρλος σ' έναν μυστηριώδη ρώσο μαθηματικό από την Αγία Πετρούπολη, τον Γκριγκόρι Πέρελμαν, για το μνημειώδες επίτευγμά του: την απόδειξη της Εικασίας του Πουανκαρέ. Όμως, αυτή η εκκεντρική ιδιοφυΐα ουδέποτε εμφανίστηκε· αγνόησε τους πάντες· ακόμη και το έπαθλο: ένα εκατομμύριο δολάρια. Η ιστορία ξεκινά το 1904, όταν ο γάλλος σοφός και εξαιρετικός μαθηματικός Ανρί Πουανκαρέ επινόησε ένα πολύ απλό πρόβλημα: Φανταστείτε ένα μυρμήγκι να περιφέρεται ανέμελο σε μια μεγάλη επιφάνεια. Πώς θα μπορούσε να "γνωρίζει" εάν η επιφάνεια είναι επίπεδη, σφαιρική, ή άλλου είδους; Το μυρμήγκι θα έπρεπε να "ανυψωθεί" στο χώρο, ώστε να την παρατηρήσει από ψηλά. Άραγε, υπάρχει τρόπος να αποδείξουμε ότι το σχήμα μιας επιφάνειας είναι σφαιρικό χωρίς καν να το δούμε; Ο Πουανκαρέ έδωσε μια εξαιρετική απόδειξη σ' αυτόν το γρίφο, όμως σύντομα κατάλαβε ότι ήταν ατελής. Έκτοτε, η εικασία του έγινε το Άγιο Δισκοπότηρο για τους μαθηματικούς όλου του κόσμου. Εάν κατάφερναν να την αποδείξουν, θα μπορούσαν να κατανοήσουν σε βάθος πώς είναι οι χώροι των ανώτερων διαστάσεων, και πιθανότατα να αποφανθούν για το σχήμα που έχει το Σύμπαν μας. Το μεγαλύτερο μαθηματικό πρόβλημα της εποχής, -το οποίο ανήκει στον πυρήνα του νέου κλάδου της τοπολογίας, που ουσιαστικά ίδρυσε ο Πουανκαρέ- παρέμενε ανεπίλυτο μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα, όταν ο παράξενος ρώσος ερημίτης "ανέβασε" την απόδειξή του στο Διαδίκτυο, "τρέλανε" ολόκληρη τη μαθηματική κοινότητα, και μετέτρεψε την εικασία σε θεώρημα. Φανταστείτε τον Οιδίποδα να λύνει το αίνιγμα της Σφίγγας μόνο και μόνο για να αρνηθεί το στέμμα που του δίνεται ως έπαθλο. Μια σύγχρονη εκδοχή αυτού του αλλόκοτου γεγονότος αποτελεί τη ραχοκοκαλιά αυτής της μαθηματικής περιπέτειας. Ένας σημαντικός μα